همبستگی بین ارتفاع و پراکنش گونه های گیاهی در جنگل های منتخب خزری و ارتباط آن با عوامل خاک

جنگل های معتدله خزری دارای تنوع وسیعی از خاک بوده و در ارتفاعات مختلف یافت می شوند. اگرچه تاریخ طبیعی و فرآیندهای اکولوژیکی این جنگلها به خوبی مورد بررسی قرار گرفته است، اطلاعات کمی در مورد فلور میکوریزایی هیرکانی و نحوه واکنش بیوشیمیایی گیاهان این مناطق به شرایط استرس محیطی در دست است. به طور کلی این باور وجود دارد که ارتفاع نقش مهمی را در پراکنش گونه های گیاهی در دست دارد. البته مطالعات اخیر نشان داده است که شرایط محلی ریزوسفر گیاهان نقش مهمتری را در استقرار گونه های گیاهی و سازگاری آنها با اکوسیستم را دارد. بنابراین هدف از انجام این مطالعه، 1- بررسی اثر ارتفاع و عوامل خاک بر برخی پارامترهای بیوشیمیایی (محتوای پروتئین کل، فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز، محتوای کلروفیل، کاروتنوئید، مالون دی آلدهید، فلاونوئید و آنتوسیانین) برگ درختان غالب و مشترک اکوسیستم های منتخب خزری (alnus subcordata c.a.mey, acer velutinum boiss. and carpinus betulus l.) در 4 ارتفاع (0، 500، 1000 و 1500 متری از سطح دریا) در سه منطقه جواهرده، دالخانی و تنکابن و 2- بررسی پراکنش گونه های علفی و شناسایی اسپور میکوریزایی همزیست آنها در همان 4 ارتفاع و 3 منطقه بوده است. نسبت کاروتنوئید به کلروفیل، محتوای کل پروتئین و آنتوسیانین به تغییرات ارتفاع واکنش نشان دادند در حالی که فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز و نیز محتوای کل کلروفیل متاثر از درجه اکتومیکوریزایی درختان و نیز خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک (مانند فلزات سنگین، بافت خاک و نوع آن) بوده است. در مورد گونه های علفی، گیاهان متعلق به 30 خانواده شناسایی شد. گونه های brachypodium sylvaticum (huds.) p. beauv. و polygonum mite schrank. بیشترین فراوانی را در 8 و 4 ایستگاه از 11 ایستگاه داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که پراکنش گونه های گیاهی در جنگل های مختلف نسبت به ارتفاع متفاوت بوده و هیچ الگوی مشخصی بین پراکنش گیاهان و ارتفاع دیده نشد. این موضوع در مورد پراکنش اسپور قارچ های میکوریز نیز صادق است. مطالعات نشان داد که ضرایب تنوع شانون-ویور و سیمپسون مربوط به گونه های گیاهی و قارچی دارای الگوی مشابه است. ضریب یکنواختی قارچ های میکوریز در ایستگاه های مختلف تفاوت چندانی نداشت ولی در بین ایستگاه های مربوط به همان جنگل تفاوت داشت. همبستگی قابل ملاحظه ای بین تراکم قارچ های میکوریز و عناصر خاک و نیز اسیدیته و هدایت الکتریکی دیده نشد جز آنکه بین یون سدیم و رس در ارتفاعات پایین همبستگی منفی با تراکم قارچ وجود داشت.